Uzmanlar çocuklu konutlar için ebeveynleri uyardı. Çocukların ellerine verilen oyuncakların, kimi bebek ve bebek eserlerinin hem sıhhat hem de etraf üzerinde büyük riskler oluşturduğu ortaya çıktı. Pekala bebek eserlerinde hangi kimyasallar mevcut? İşte tüm ayrıntılar…
Çocukların hem ruhsal hem de fizyolojik olarak sağlıklı büyüyebilmeleri için tükettikleri besinlerin yanı sıra ellerine verilen hatta vakit zaman ağızlarına soktukları nesneler konusunda uzmanlardan ihtar geldi. Kimi oyuncaklar ve birtakım bebek eserlerinde kullanılan kimyasal hususların hem bireyler üzerinde hem de çevresel olarak büyük risk taşıdığını söyleyen uzmanlar; bu bahiste yapılan dikkatsizliğin şahısta obeziteye, hipertansiyona ve hormon bozuklukları üzere sorunların çıkmasına sebep olabileceğini belirtti. Husus dahilinde görüşlerini bildiren Prof. Dr. Adil Denizli plastiğin, çeşitli organik ya da inorganik elementlerden oluştuğunu söyledi. Diş kaşıyıcıları, önlükler, oyuncaklar üzere birçok bebek ve çocuk eserinin üretiminde PVC yani polivinil klorür kullanıldığı bilgisini veren Denizli, “PVC başta olmak üzere plastik unsurlarda, sentetik insan imali bir kimyasal olan fitalatlar kullanılır. Fitalat içeren plastikler; bebek dokuma eserleri, bebek bakım eserleri, oyuncaklar üzere gereçlerin imalinde kullanılıyor.” dedi.
BEBEK VE ÇOCUK ESERLERİNDE HANGİ KİMYASALLAR MEVCUT?
Denizli, bebek ve çocuk eserlerinin içeriğinde bulunabilen öbür kimyasallarla ilgili şu bilgileri verdi:
“Polietilen, oyuncak, çocuk oyun alanları, yemek kapları üzere materyallerin üretiminde kullanılır. Polipropilen, dokumacılık eserleri, kırtasiye eserleri, plastik sandalye, masa üzere bebek ve çocuk mobilyalarının üretiminde kullanılır. Bunlara ek olarak Bisfenol-A kullanılarak sentezlenen polikarbonat plastikler, biberon, emzik, bebek mama kapları üzere eserlerin üretiminde; poliesterler, kumaş dayanıklılığını artırmak için bebek ve çocuk dokumacılık eserlerinde kullanılır. Silikonlar, emzik, biberon, önlük, oyuncak üzere materyallerin üretiminde; poliüretanlar ise bebek, çocuk yatağı ve çocuk koltuğu üretiminde kullanılır.”
OBEZİTEYE, HİPERTANSİYONA, HORMON BOZUKLUĞUNA YOL AÇABİLİR
PVC üretiminde kullanılan birçok hususun deveran sistemi hastalıkları, kardiyovasküler hastalıklar, hipertansiyon üzere insan sıhhati üzerinde olumsuz tesirler oluşturabildiğini kaydeden Denizli, bebeklerin gelişme etabındaki beden sistemlerinin savunmasız olduğunu hatırlatarak şunları aktardı:
“Fitalatlar kolay bir biçimde havaya salınması ve partiküllere yapışmasından kaynaklı mesken ortamındaki tozlara dahi nüfus ederek maruziyete neden olur. Ayrıyeten bebekler şampuan, losyon, pudra kullanımı ile de fitalata maruz kalırlar. Tıbbi tedavide kullanılan fitalatlar direkt kana geçebilir ve immünolojik sistem, üreme sistemi, hudut sistemi, teneffüs sistemi, deveran sistemi üzerinde olumsuz tesirler oluşturur. Biberon, emzik, yemek kapları üzere bebek eserlerinin üretiminde kullanılan Bisfenol-A (BFA), hudut sistemi ve endokrin sistem üzerinde olumsuz tesirler oluşturmaktadır. Ayrıyeten BFA maruziyeti, immün sitem baskılanması, hormon bozuklukları, obezite, hipertansiyon üzere sıhhat problemlerine neden olabilir.”
CAM VE PORSELENDEN YAPILMIŞ ESERLER TERCİH EDİLMELİ
Söz konusu eserlerin hakikat ve şuurlu kullanılması gerektiğini söz eden Denizli, şu tavsiyelerde bulundu:
“Ürünlerin kullanım mühletlerine dikkat edilmeli, yanlışsız şartlarda saklanmalı, hasar görmüş eserler uygun şeklide imha edilmelidir. Alternatif olarak; boya içermeyen, keskin sınırları olmayan, makul bir dereceye kadar kurutulmuş, ahşaptan, doğal kumaşlardan yapılmış, geri dönüşümlü oyuncaklar tercih edilebilir. Dokumacılık eserlerinde ise pamuk üzere doğal eserlerden yapılanlar kullanılabilir. Biberon, mama kabı, bardak üzere eserlerin cam ve porselenden yapılmış olanları tercih edilebilir. Bedende birikme yapmayan silikon üzere materyallerde emzik, diş kaşıyıcı, önlük üzere bebek eserleri tercih edilebilir.”
“HAVAYA YAYILARAK ÇEVRESEL KİRLİLİĞE NEDEN OLUYOR”
PVC üretiminde kullanılan materyallerin etrafa zararlarına değinen Prof. Dr. Denizli, “Bunlardan kurşun, kadmiyum üzere hususlar sızarak etrafa yayılabilir, hava, su ve toprağa ulaşarak çevresel kirliliğe neden olabilirler. PVC yakıldığı vakit, zehirli bir gaz olan hidrojen klorür; renksiz, uçucu, yanıcı bir sıvı olan furan ve kalıcı organik bir kirletici olan dioksin üzere kirleticiler oluşturur. Yeniden PVC üretiminde kullanılan fitalatlar sınıfından olan DEHP, plastik ile bağlanmadığı için, kolay bir halde havaya yayılarak çevresel kirliliğe neden olabilir.” dedi.
Kullanım alanlarına nazaran, plastiklerin yapılarının değiştiğini, bu nedenle plastik yapılı atıkların toplanma, imha edilme ve geri dönüşüme gitme süreçlerinin farklı olduğunu lisana getiren Denizli, kelamlarını şöyle tamamladı:
“Bu süreçler uzman bireylerce, makul yerlerde ve muhakkak prosedürler izlenerek geri dönüştürülmeli ya da imha edilmelidir. Birinci olarak atık olan plastikler hangi kümeye ilişkin ise buna nazaran ayrıştırılarak toplanmalı ve koruma edilmelidir. Daha sonra yeniden uygun şartlarda taşınarak imha edileceği tesise getirilmeli ve plastiğin imhasına uygun prosedür, uzman bireylerce gerçekleştirilmelidir. Plastiğin yapısı uygun ise geri dönüşüm sürecine dahil edilmelidir.”
SEÇİLECEK OYUNCAKLARDA ‘PVC İÇERMEZ’ İBARESİNE DİKKAT
Genel Cerrahi Uzmanı Prof. Dr. Alper Cihan, dünyada en sık kullanılan plastik gerecin PVC olduğunu, oyuncaklarla daima temas halinde oldukları için çocukların çeşitli sıhhat riskleri ile karşılaştıklarını bildirdi.
PVC eser üretimi kademesinde birtakım kimyasal hususlar ve ağır metaller kullanıldığını kaydeden Cihan, bu unsurları; antimon, klor, cıva, kurşun, kadmiyum, krom, kurşun ve selenyum formunda sıralayarak, şu değerlendirmelerde bulundu:
“Plastik oyuncaklar yaygın olarak PVC hususundan yapılır. Bu plastik türevi, astım, alerji sıkıntılarına sebep olabilen ve merkezi hudut sistemini, cildi, karaciğeri, bağışıklık sistemini ve üreme sistemini etkileyebilen kanserojen unsurlar içermektedir. Seçilecek oyuncakta ‘PVC içermez’ ibaresinin yer almasına dikkat edilmeli, şayet ‘PVC’ içeriyorsa bu oyuncaklar tercih edilmemelidir.”
PVC ÜRETİMİNDE KULLANILAN UNSURLAR VE ZARARLARI
İşte PVC üretiminde kullanılan unsurlar:
Klor: Hammadde olarak klor gazı kullanılmaktadır. Klor bileşenlerinin birçoğu insan sıhhati ve etraf için önemli sıkıntılara sebep olmaktadır.
Cıva: Temel ham unsur olan klor gazının üretiminde tartıyla cıva kullanılmaktadır. Cıva ve bileşenleri; asetaldehit ve viniklorit üzere sentetik endüstriyel hususların üretiminde kullanılmaktadır. Cıva bileşenlerinin birçoğunun insan sıhhati için tehlikeli olduğu bilinmektedir.
Vinil klorür: PVC üretiminde orta eser olarak vinil klorür (VC) kullanılmaktadır. Zehirli, kanserojen bir husustur. PVC üretimi esnasında atmosfere yayılan az ölçüde vinil klorür dahi epey tehlikeli zehirlenmelere yol açar.
Etilen diklorür: PVC üretiminde orta eser olarak kullanılan etilen diklorür zehirli bir unsurdur. Beklenen kanserojen olduğuna dair kuşku vardır.
Fitalatlar: Plastik hususların esnekliğinin, dayanıklılığının artırılmasını sağlar. Tıbbi materyal ve oyuncak üretiminde kullanılır. Tıbbi gereçler ve teknik araçların plastik özellikte olan kısımlarında sık kullanılan fitalat türevi DEHP’dir. DEHP, üretim ve kullanım etaplarının hepsinde insan sıhhati için ziyanlı tesirlere sahiptir. İmha edilme kademesinde tabiata da karışmaktadır.
Kurşun ve Kadmiyum: PVC, sıcağa ve ışığa hassas ve kırılgan olduğu için eseri stabilize etmek hedefiyle üretim basamağında kurşun ve kadmiyum üzere ağır metaller kullanılmaktadır. Bunların da insan sıhhati için ziyanlı olduğu bilinmektedir.
